Kötü Harcama Alışkanlıklarını Değiştirmenin 17 Yolu

Harcamalarınızın kontrolden çıktığını hissettiğiniz zamanlar oldu mu? Gelecek için daha fazla para biriktirmek ister misiniz? Satın aldığınız ürünlerden sık sık pişmanlık duyuyor musunuz?

Bu sorulardan herhangi birine "evet" yanıtı verdiyseniz harcama alışkanlıklarınızı nasıl optimize edeceğinizi düşünmenin zamanı gelmiş demektir. Harcamalarınızı kontrol altına almanıza ve para yönetimi konusunda kendinize daha fazla güvenmenize yardımcı olabilecek bazı stratejileri bir araya getirdik. İnanın, mali durumunuz üzerinde kontrol sahibi olduğunuzda geleceğe güvenle bakabilirsiniz.

1.Esnek ve Dengeli Bir Bütçe Oluşturun

Harcamalarınızı gerçekten kontrol altına almak ve kaynaklarınızı istediğinizi elde etmek için kullanmak istiyorsanız, bir bütçeye ihtiyacınız var. Ne yazık ki “bütçe” kelimesi biraz itici geliyor insana. Belki de nedeni, bütçenin dayattığını düşündüğümüz kısıtlamalara çok fazla odaklanmamızdır.

Ancak gerçek şu ki, bütçe endişelerinizi azaltabilir ve mali hedeflerinize ulaşmanıza yardımcı olabilir. Bütçeyi aktif olarak kullandığınızda harcamalarınız hakkında daha bilinçli kararlar verebilirsiniz. Diyelim ki bu ay için giyime 1000 Lira bütçe ayırdınız ancak fiyatı 1000 Liranın üzerinde olan bir mont için harika bir fırsatla karşılaştınız. Mont için borca girmek yerine diğer bütçe kalemlerinden fedakarlık yapabilirsiniz. Örneğin, montu alabilmek için dışarıda yemek yemekten vazgeçebilirsiniz.

Bütçeleme sürecinin bir kısmı gelirinizi hesaplamak ve bu gelire göre bir harcama planı hazırlamaktır. Ancak aynı derecede önemli olan bu planı takip etme eylemidir.

Harcadığınız her Lirayı takip etmezseniz bütçenizin işe yarayıp yaramadığını veya bütçenizi daha etkili hale getirmek için nerede ayarlamalar yapmanız gerektiğini asla bilemezsiniz.

Bütçe planındaki ilerlemeyi sürekli takip edin ve gerektiğinde ayarlamalar yapın. Bazı alanlarda fazladan harcama yaptığınızı düşünüyorsanız bütçenizi sıkılaştırmanın ve değişikler yapmanın yollarını bulun. Bütçeniz statik olmamalı; koşullarınız değiştikçe planlar da değişmelidir.

2.Sahip Olmadığınız Parayı Harcamayın

Kredi kullanmak istiyorsanız ay sonunda borcunuzun tamamını ödeyebilmek için dikkatli bir planlama yapmalısınız. Kredi kartı kullanmanın çeşitli avantajları vardır. Ancak kredi kartı kullanmak, borç taşımak anlamına gelmez. Bu bakiyeleri ödemezseniz, kredi kullanmanın olumsuzlukları olumlu yanlarından daha ağır basacaktır.

Finansal krize en büyük katkıyı sağlayan şey, sahip olmadığınız parayı harcamanızdır. Sahip olduğunuzdan daha fazlasını harcamaya eğilimliyseniz, yapabileceğiniz en iyi şey kredi kartlarınızı imha etmek veya acil bir durum için onları bir çekmeceye kilitlemektir. Ayrıca alışveriş sitelerinde sakladığınız kredi kartı bilgilerini kaldırın; ürünleri alışveriş sepetinize yerleştirmenizi ve satın alma işlemlerini gerçekten düşünmeden ödeme yapmanızı çok kolaylaştırır.

3.Evinizi Düzenleyin

Dolaplarda ne olduğunu tam olarak biliyor musunuz? En son ne zaman tüm dolabı boşalttınız? Emin değilseniz evinizde bulunan eşyaların değiştirilmesine gereksiz yere harcama yapıyor olabilirsiniz.

En kısa zamanda, harcama alışkanlıklarınızı optimize etmek için evinizin düzenini sağlama hedefi belirleyin. Sadece farkında olmadan değiştirmiş olabileceğiniz eşyaları yeniden keşfetmekle kalmayacak, aynı zamanda zaten çok fazla eşyanız olduğunu da göreceksiniz. Dağınıklığı kontrol altına almanız harcama konusundaki bakış açınızı değiştirir ve eve daha fazla eşya almadan önce iki kez düşünürsünüz.

4.Tasarruf Planı Yapın

Tasarruf planı yapmak; masraflarımızı azaltarak tasarruf yolları aramak hatta bunu otomatik bir hale getirmek sadece bugüne dair bütçemizi rahatlatmakla kalmaz, aynı zamanda gelecek hedeflerimizi gerçekleştirmek için ihtiyacımız olan motivasyonu da verir. Bir tasarruf planı belirleyip gerektiğinde bunu giderek artırabiliriz. Örneğin kullanmadığımız platformların aboneliklerini iptal ettirmek, kahvemizi evde yapıp çıkmak, alışveriş için indirim zamanını beklemek gibi küçük adımları birer rutin haline getirebiliriz.

5.Düzenli Olmayan Ödemeler İçin Fon Oluşturun

Harcamalarımızın çoğu düzenli olarak gerçekleşiyor. Kira ödemeleri genellikle ayda bir kez yapılır. Aynı şey faturalar, kredi taksitleri ve diğer birçok öngörülebilir gider için de söylenebilir.

Peki ya arada sırada yapılan harcamalar ? Acil durum tasarruf fonunuz yoksa pahalı bir araba tamiri, nakit akışınızı birkaç ay boyunca sekteye uğratabilir. Nadiren yapılan harcamaların sizi şaşırtmasına ve bütçenizi sabote etmesine izin vermek yerine, bunlar için planlama yapın.

Bazıları bu harcamaları her ay belirli bir miktar ayırarak planlıyor. Örneğin tatil için her ay 1000 Lira tutarında bir miktarı birikim hesabına aktarabilirsiniz. Yaz tatili gelip çattığında, savurganlık yapabileceğiniz cömert bir bütçeniz olacak ve Haziran ayı o kadar kasvetli geçmeyecek. 

6.Acil Durum Fonu Oluşturun

Hayat her zaman planladığımız gibi akmaz. Zaman zaman kapımızı çalacak tatsız sürprizlere karşı (sağlık sorunu, hasarlı trafik kazası, ev aletlerinin bozulması, taşınma, işten ayrılma vb.) hazırlıklı olmak çok önemli. Böyle durumlarda kullanabileceğimiz, bizi birkaç ay idare edebilecek miktarda parayı kenara ayırabilmek finansal sağlımız için atabileceğimiz en güvenli adımlardan. İdeal bir acil durum fonu en az 3 aylık masraflarımızı karşılayabilecek miktarda olmalı ve zamansız harcama dürtüsüne engel olmak için mutlaka ayrı bir hesapta tutmalıyız.

7.Fiyat Karşılaştırması Yapın

Aşırı harcamalardan kaçınmanın ve mali hayatınızı sağlıklı tutmanın bir yolu, araştırma yapmak ve tüm büyük alımlarda fiyatları karşılaştırmaktır. Hatta az kullanılmış veya yenilenmiş bir ürünü satın almayı düşünmek de faydalı olabilir.

Bazı ürünleri, yeni olduklarında ödeyeceğiniz fiyatın çok altında bir fiyata satın alabilirsiniz. Bazı alanlarda önemli ölçüde tasarruf edebildiğinizde, diğer önceliklere harcayacak daha çok paranız olur.

Örneğin bu listedeki eşyaları ikinci elden almayı düşünebilirsiniz:

Egzersiz ekipmanı (birçok kişi bunları iyi niyetle satın alır ancak asla düzenli bir kullanım alışkanlığı geliştirmez)

El aletleri (sonsuza kadar dayanırlar ve birçok kişi iş değiştirdiğinde bunları elden çıkarır)

Teknolojik aletler (geçen yılın modeli sorunsuz çalışırken büyük değer sunabilir)

Arabalar (bayiden çıktıkları anda önemli ölçüde değer kaybederler)

8.Gerektiğinden Fazla Ödeme Yapmayın

Fazla ödemenin birçok biçimi vardır; internetten çok daha ucuza alabileceğiniz bir şeyi marketten alırsanız, fazla para ödeyebilirsiniz.

İndirimli ürünlerden birkaç kuruş tasarruf etmek için şehrin diğer tarafına arabayla gidiyorsanız, gerçekten tasarruf ediyor musunuz? Arabanızda harcayacağınız zaman, yakıt ve kilometre maliyetleri onu bir kayıp haline getirebilir. Harcama planına sahip olmanın bir parçası da, birkaç kuruş peşinde koşarak şehrin her yerine gitmek zorunda kalmadan, en iyi fırsatları yakalamak için nereye gidileceği konusunda çalışma yapmaktır.

Kaliteli ürünler yerine daha ucuz ürünler satın almak, uzun vadede size daha pahalıya mal olabilir. Örneğin, ayakkabı ve giyim gibi kategorilerde ucuz ürünler satın alırsanız, daha iyi ürünlere daha fazla harcamış olmanıza kıyasla, bunları değiştirmek için daha fazla harcama yapmak zorunda kalabilirsiniz.

Sürekli bakım gerektiren ucuz bir araba satın almak, uzun vadede güvenilir bir şeye daha fazla ön ödeme yapmaktan daha pahalıya mal olabilir.

Bu nedenle harcamalarınızı takip etmek çok önemlidir. Tasarruf etme girişimlerinizin aslında zamanla size daha fazla maliyet getirdiğini görürseniz farklı bir seçim yapmalısınız.

9.Haftalık Yemek Planlaması Yapın

Çoğu insan aylık bütçesinin büyük bir kısmını yemek ve yiyeceğe harcıyor. Her hafta başında yemeklerinizi planlamaya zaman ayırırsanız ve özel bir alışveriş listesi oluşturursanız, ihtiyacınız olan her şeye sahip olduğunuzdan ve ihtiyacınız olmayan şeylere para harcamadığınızdan emin olabilirsiniz.

Yemek planlaması yalnızca yiyecek israfını önlemeye yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda haftalık satışlardan yararlanmanıza ve sağlıklı beslenmenize olanak tanır. Her gece evde yemek pişirmek için her zaman zamanınız yoksa, yemeklerinizi önceden hazırlayıp buzdolabına koyabilir ve ertesi gün yiyebilirsiniz.

10.Büyük Ani Alımlardan Kaçının

Ani bir satın alma dürtüsünün farkına varın ve o anda aceleyle satın almaktan kendinizi alıkoyacak gerekli zihinsel adımları atın. Satın alma işlemini yapmadan önce bir haftadan bir aya kadar beklemeye çalışın. Bu sürenin sonunda hala ürünü düşünüyorsanız ve size fayda sağlayacağına inanıyorsanız bütçeden parayı kullanarak satın alın. Bu strateji "dürtü" bileşenini ortadan kaldırır ve sizi, satın alma işleminin buna değip değmeyeceğini düşünmek için zaman ayırmaya zorlar.

11.Duygusal Harcamalarınızı Kontrol Altına Alın

Çoğu insan, olumsuz durumlardan veya stresten kaçınmak ya da iyiliği kutlamak için bir satın alma işlemi yaptığını kabul eder. Yeni bir şey satın almanın ani eylemi veya dürtüsü, dopamin gibi iyi hissettiren hormonları harekete geçirebilir. Şirketler ve pazarlama firmaları, tüketicilerde bu tepkileri tetikleyerek müşterilerin ilgisini çekmenin yollarını bulmak için çok para ve zaman harcıyor. Ancak çok fazla borcun ya da çok az tasarrufun yarattığı nihai stres, mutluluğu azaltır ve stresi ve suçluluğu artırır.

Duygusal harcama aynı zamanda zorlu zamanları atlatmak için bir başa çıkma mekanizması olarak da hizmet edebilir. Egzersiz yapmak, arkadaşlarınız veya ailenizle bağlantı kurmak veya bir hobi edinmek gibi mali durumunuzu olumsuz etkilemeyecek sağlıklı başa çıkma yollarının bir listesini oluşturmayı deneyin.

12.Gecikme Ücretlerinden Kaçının

Geç yatırıldığı için ödenen ceza ücretleri ve kötü finansal yönetim nedeniyle ortaya çıkan diğer gereksiz harcamalar, kötü harcama alışkanlıklarını pekiştirir. Mobil bankacılık e-devlet uygulamasını kullanarak haftada bir defa hesaplarınızı kontrol edin; trafik cezası, MTV ve emlak vergisi gibi ödemeleri takip edin, gecikme ücreti ödemek zorunda kalmayın.

Standart ödemeleriniz ( Çocuğun okul taksiti, kredi ödemesi gibi) için düzenli transfer talimatı oluşturun.

Zamanında ödeme yaptığınızdan emin olmak ve gecikme ücretlerinden kaçınmak amacıyla faturalarınız için otomatik ödeme talimatı verin.

13.Uzun Vadeli Hedefler Belirleyin

Daha iyi harcama alışkanlıklarına sahip olmak istiyorsanız büyük resmi her zaman görebilmelisiniz. Gerçekten istediğin şey ne? Ev sahibi olmak mı? Yeni bir araba mı satın alacaksınız? Çocuklarınızın üniversite fonu için para biriktirmek mi istiyorsunuz? Bu mali hedefleri göz önünde bulundurduğunuzda, küçük fedakarlıklar yapmak çok daha kolay olur.

Bütçenize ve hedeflerinize bağlı kalmanın önemini anlamak, cebinizde daha fazla para kalmasının ve gelecekte oluşabilecek mali sıkıntıyı hafifletmenin anahtarıdır. Kötü harcama alışkanlıklarını ortadan kaldırmak hem mevcut hem de uzun vadeli hedefleriniz için faydalıdır.

14.Mali Durumunuzu Ailenizle Paylaşın

Mali durumunuz ve geleceğe dönük planlarınız hakkında eşiniz ve çocuklarınızla görüşün. Hiçbir şeyi saklamayın; aksi takdirde bu ilerleyen günlerde daha büyük çatışmalara ve daha büyük mali sorunlara yol açacaktır. Siz bütçeyi dengelemeye çalışırken partneriniz hiç düşünmeden harcama yapıyor olabilir. İkiniz de gereksiz yere aynı şeyleri satın alıyor olabilirsiniz. Harcama planının bir kısmı kimin neyi satın alacağına dair bir plan içermelidir, böylece ihtiyacınız olmayan ekstra şeyleri satın almazsınız.

15.“Bonus” Parayı Akıllıca Kullanın

İster ikramiye olsun, ister hediye, ister miras olsun, gelen ekstra para bütçeye dahil edilmeli ve öncelikle borçların ödenmesi için kullanılmalıdır. Pek çok insan bu tip gelirleri "bedava" para gibi değerlendiriyor ve düşüncesizce harcıyor. Kaynağı ne olursa olsun elinize geçen her tutar gelir olarak değerlendirilmelidir. Bu parayı yazılı bütçenize ekleyin ve tıpkı diğer gelirleriniz gibi dikkatli bir şekilde harcayın.

Kredi kartı ödül puanlarını bile ihtiyaçlarınız için değerlendirin. Ödüllerinizi ihtiyacınız olmayan “ekstra” şeyler için kullanmayın.

16.Geçici Olarak Bütçede Büyük Ölçüde Kesinti Yapın

Mali durumunuzun yolunda olup olmadığını belirlemenin bir yolu basit bir deney yapmaktır. Bir hafta boyunca kendinizi yalnızca temel ihtiyaçlarla sınırlayın - dışarıda yemek yemek veya sinemaya gitmek gibi harcamaları kesin - ve harcama beklentilerinizi sıfırlayıp sıfırlayamayacağınıza bakın. Bunu bir oyun ya da geçici bir deney gibi ele alırsanız, değişikliklere düşündüğünüzden daha çabuk alıştığınızı görebilirsiniz.

Daha sonra temel harcama alışkanlıklarınıza ilişkin verileri gerçekten toplamak için bu deneyi iki haftaya, hatta bir aya kadar uzatabilirsiniz.

Sürecin sonunda deneyiminizi değerlendirin. Eğlence bütçenizi yarıya indirmenin çok da önemli olmadığını düşünebilirsiniz. Aslında kendi kendinize dayattığınız kısıtlamalar sayesinde yeni uğraşlar keşfetmiş olabilirsiniz. Öte yandan mevcut gıda bütçenizin azaltılmaması gerektiğini de fark etmiş olabilirsiniz. Ancak denemeden asla bilemezsiniz.

17.Yıllık Değerlendirme Yapın

Hayat yıldan yıla değişir. Çocuklar büyüyor ve ihtiyaçları değişiyor. Geçen yıl harcadığınız tutar bu yıla göre çok daha fazla veya daha az olabilir.

Her yılın sonunda mevcut harcama alışkanlıklarınıza bir göz atın. Bu yıllık değerlendirme, hedeflerinize doğru daha sağlıklı ilerlemenizi sağlayacak ve uzun vadeli planlarınızı rayından çıkarmadan önce yıkıcı eğilimleri fark etmenize yardımcı olacaktır.

Ailenizle harcama alışkanlıklarınızı optimize edebileceğiniz alanları tartışın. Nakit akışınızı kontrol edin ve yatırımlarla daha iyi kullanılabilecek ekstra geliriniz olup olmadığına bakın.

Sonuç

Her ay düzenli olarak bütçe planlaması yapmak ve yapılan bütçeye sadık kalmak finansal sağlığın olmazsa olmazı. Çünkü parasını yönetebilen bireyler hayatını da yönetebilir.

Kötü harcama alışkanlıklarını sadece finansal bir perspektiften ele almak çoğu zaman yetersizdir. Kalıcı bir değişim sağlamak için kişinin harcama alışkanlıklarının psikolojik boyutlarına inilmesi gerekir.

Harcama alışkanlıklarınızı yeniden düzenlemek zaman ve özveri gerektirir. Nasıl bütçe yapacağınızı öğrendikten ve bazı hedefleri ve önlemleri belirledikten sonra, zamanla kötü harcama alışkanlıklarını bırakacak ve bunun yerine onu akıllıca kullanmayı bilen bilinçli bir tüketici haline geleceksiniz.